Interview: zelfzorg essentieel onderdeel zorgverlening apotheek

In de apotheek, waar alles draait om de gezondheid en het welbevinden van de klanten, zijn zelfzorgmiddelen en -advies onmisbaar. Grote apotheekformules als Service Apotheek en BENU Apotheek besteden er daarom veel aandacht aan. “Zelfzorgmiddelen in combinatie met deskundig advies kunnen vervelende klachten verminderen en kleine kwalen verhelpen. Ook kun je voorkomen dat het probleem erger wordt en dus hogere gezondheidskosten met zich meebrengt,” zegt apotheker Emma Vogels, hoofd klantenbinding bij Service Apotheek. “Als je medicijnen gebruikt is het belangrijk dat je, ook als het om zelfzorg gaat, deskundig advies krijgt. Over bijvoorbeeld wisselwerkingen en bijwerkingen.”

Service Apotheek, met ruim 450 apotheken de grootste formule van zelfstandige apothekers, besteedt daarom veel aandacht aan zelfzorg. Hoe groot de aandacht per apotheek voor het onderwerp is verschilt. “Vaak heeft dit te maken met lokale omstandigheden. Heeft de apotheek bijvoorbeeld een drogist in de nabije omgeving, dan zal het handverkoop/zelfzorg assortiment vaak wat kleiner zijn. Wat ons betreft is dat geen probleem, wij willen dat er een goed en veilig advies wordt gegeven. Zo hebben wij als eerste in 2016 een unieke tool ontwikkeld, de ServiceWijzer, waarbij we de vertrouwde WHAM-waaier (voor Wie is het advies bedoeld, Hoelang heeft u al last van de verschijnselen, wat heeft u er zelf Aan gedaan, gebruikt u Medicijnen voor een andere aandoening) hebben gedigitaliseerd. Deze ServiceWijzer helpt de assistenten bij het geven van een goed en veilig advies op basis van de vertrouwde KNMP-zelfzorgstandaarden. Hierin zitten 39 onderwerpen, van aambeien tot een advies bij of het voorkomen van zonverbranding, maar ook bijvoorbeeld vitamine-advies. Apotheken maken er steeds meer gebruik van en daarbij zien we nu goed waar veel advies over wordt gegeven. Daar kunnen we onze scholingen weer op aanpassen. Van de top 20 zelfzorgonderwerpen hebben we geaccrediteerde nascholingen ontwikkeld. Afgelopen jaar is deze scholing door ruim 3000 apothekersassistenten gevolgd.”

Zorg dicht bij huis

BENU apotheek heeft bijna vijfhonderd vestigingen. Ook bij deze formule, onderdeel van Brocacef Groep, heeft zelfzorg een prominente plek, blijkt uit de woorden van manager OTC en private label Gijsbert Dop. BENU apotheken doet veel aan bij- en nascholing en de meeste BENU apotheken hebben een gespecialiseerde OTC-assistent met focus op zelfzorgmiddelen. “De apotheek is de aangewezen plek voor zelfzorg. We hebben niet alleen de kennis in huis, maar weten ook of en welke voorgeschreven medicatie de klant gebruikt.. Bij klanten die geen patient zijn van onze apotheek zullen wij middels de juiste vragen inzicht willen verkrijgen in hun medicijn gebruik. De WHAM vraagt speelt hier een belangrijke rol in. Dit alles om het juiste advies te kunnen geven om te voorkomen dat gelijktijdig gebruik van recept geneesmiddelen met zelf zorggeneesmiddelen tot problemen leidt. Een voorbeeld hiervan is Ibuprofen in combinatie met bloedverdunners. Het is niet vanzelfsprekend dat dit in andere aankoopkanalen ook wordt gesignaleerd.” Ook Emma Vogels van Service Apotheek vindt dat aspect een belangrijke toegevoegde waarde. “Daarnaast komt ook regelmatig voor dat we een zelfzorgmiddel adviseren naast het receptgeneesmiddel. Bijvoorbeeld probiotica naast antibiotica of indifferente zalf bij een eczeemzalf met corticosteroïden. Onze apothekers en assistenten beschikken over de kennis om tot een goed en veilig advies te komen. Dat kan het juiste zelfzorgproduct zijn, leefstijladviezen of een doorverwijzing naar de huisarts.” Gijsbert Dop benadrukt daarbij dat de apotheker niet op de stoel van de huisarts gaat zitten. “We geven de klant goede adviezen en informatie waardoor je bepaalde kwalen kunt voorkomen of genezen. Denk dan bijvoorbeeld aan verkoudheid, hoesten of hooikoorts. Daar zijn veel vrij verkrijgbare middelen voor. We kunnen daardoor bijdragen aan ‘zorg dicht bij huis’. Een goed zelfzorgadvies, kan leiden tot minder huisartsbezoek. Ook Emma Vogels vindt dat de apotheek een voorportaal van de huisarts is. “Ruim vier op de tien huisartsenbezoeken gaat over een zelfzorgklacht. Wanneer deze mensen eerst bij de apotheek komen kunnen we ze helpen met zelfzorgadvies of ze verwijzen naar de huisarts voor nader onderzoek.”

Laagdrempelig

Beiden benadrukken het belang van de apotheek als kennisinstituut en laagdrempelige zorgverlener. Gijsbert Dop: “Als je kijkt naar de demografische ontwikkelingen zie je dat er meer ouderen komen en dat zij langer leven. Deze groep heeft meer zorg nodig en vraagt vaker om advies. Emma Vogels: “Mensen lopen gemakkelijk naar binnen en kunnen snel terecht met hun vragen. Daardoor helpen wij hen langer zelfstandig te blijven.” Ze signaleert ook dat de zorgconsument zeer betrokken is bij zijn gezondheid en zelf wil meedenken en meebeslissen. Gemak en bereikbaarheid zijn belangrijk voor de nieuwe zorgconsument. “Daarom maken wij als Service Apotheek diverse kanalen beschikbaar met focus op extra online service. De e-healthtoepassingen van Service Apotheek zorgen voor gezondheidsbevordering door het verbeteren van de betrokkenheid van de patiënt bij diens gezondheid en geneesmiddelgebruik, de inzet van de deskundigheid van de apotheker en het bieden van optimaal logistiek gemak. Zo krijgen onze apothekers dit jaar nog een eigen webshop met daarin de combinatie deskundigheid met een makkelijk beschikbaar OTC assortiment. En gebruiken we de app waar de medicatie in staat en herhaalrecepten makkelijk kunnen worden bijbesteld, met een chatfunctie om de apotheken nog laagdrempeliger te maken.” 

Gijsbert Dop van BENU apotheken geeft ook aan dat de combinatie van offline en online niet meer is weg te denken binnen de BENU apotheken. “Klanten oriënteren zich steeds meer online om informatie te verzamelen over hun gezondheid. Zij komen dan specifiek in onze apotheken om verdere uitleg over (zelfzorg-)geneesmiddelen. Online aankopen stijgen. Ook in onze eigen webshop zien wij een toename in de aankoop van zelfzorggeneesmiddelen.”