Lessen van de Zwitserse zelfzorg

Nergens in Europa is het aandeel van zelfzorg groter dan in Zwitserland, het land met de op één na beste gezondheidszorg. Wat kunnen we leren van zelfzorg in Zwitserland? Dat de keuze van consumenten voor zelfzorg samenhangt met de betaalbaarheid van de zorg en met gewenning.

De gemiddelde Zwitser besteedt jaarlijks 112 euro aan zelfzorgmiddelen, volgens de meest recente cijfers van IMS Health. Een kwart van de uitgaven voor geneesmiddelen gaat naar de vrij verkrijgbare middelen. Ter vergelijking: in Nederland is het aandeel van de zelfzorgmiddelen dertien procent. De gemiddelde Nederlander besteedt jaarlijks 41 euro aan zelfzorgmiddelen, bijna drie keer minder dan wat de gemiddelde Zwitser er voor uitgeeft.

Op eenzame hoogte

Opvallend is dat de zelfzorg in Zwitserland op eenzame hoogte staat in Europa. Oostenrijkers, de nummers twee in Europa als het gaat om zelfzorg, besteden zeventig euro per hoofd van de bevolking aan zelfzorgmiddelen. Dat is per persoon 42 euro minder dan wat hun Zwitserse buren ervoor uitgeven.

De reden waarom zelfzorg bloeit in Zwitserland is niet helder. Zo is een relatie met de kwaliteit van de gezondheidszorg niet aantoonbaar. In andere landen met een goede gezondheidszorg neemt zelfzorg een heel andere positie in dan in Zwitserland. Zo heeft Nederland de beste gezondheidszorg volgens de Euro Health Consumer Index 2014, terwijl het aandeel van zelfzorg veel lager is. In Noorwegen, dat op plaats drie staat, is het aandeel van de zelfzorg slechts vijf procent.

Cultureel bepaald

De Zwitserse brancheorganisatie voor zelfzorgmiddelen ASSPG (Association suisse des fabricants de spécialités grand public) kan het hoge aandeel van zelfzorg in Zwitserland niet helemaal verklaren. “Het aandeel van zelfzorg is al jaren stabiel in ons land”, zegt directeur Hans-Rudolf Furher van de ASSPG. “Het groeit niet, het daalt niet. Waarschijnlijk is het grote beroep op zelfzorg te verklaren vanuit de historie. Als je bent opgegroeid met zelfzorg, kies je daar later ook zelf voor.”

“Wat we ook zien, is dat het aandeel van de zelfzorg in het Duitse deel van Zwitserland veel hoger is dan in het Franse deel.” Fuhrer sluit niet dat deze gebieden cultureel gezien geïnspireerd worden door de buurlanden. Zo is het aandeel van zelfzorg in Duitsland veel groter dan in Frankrijk.

Eigen bijdrage aan de zorg

Maar, zo vervolgt Fuhrer, het financieel aspect weegt ook mee. De uitgaven voor medicijnen zijn Europees gezien nergens zo hoog als in Zwitserland. In Nederland liggen deze uitgaven bijna twee keer zo laag. “Daar komt bij dat we een hoog eigen risico kennen in Zwitserland”, voegt Fuhrer toe. “We hebben een eigen risico van driehonderd frank per persoon. Dit is al jaren zo. Ben je van huis uit gewend om gebruik te maken van zelfzorg, dan ga je eerder kijken of je met vrij beschikbare medicijnen goedkoper uit bent dan via de ziektekostenverzekering.”

“Dat financiële voordeel met zelfzorg heb je al gauw te pakken”, zegt Fuhrer. Nergens betaalt de burger zo veel zorgkosten uit eigen zak als in Zwitserland. Volgens een internationaal onderzoek betaalt de gemiddelde Zwitser dertig procent van de zorgkosten zelf.

“Het helpt als je vertrouwd bent met zelfzorg”, zo besluit Fuhrer. “Dan ben je eerder geneigd om kritisch naar je eigen zorgconsumptie te kijken. De kosten daarvan zijn dan zeker een punt van overweging. Maar bewust omgaan met je eigen gezondheid en medicatie is vooral een kwestie van attitude.”